Kategoriler » Bizden Haberler... (3) » Yayınlarımız (2) » Vergi (27) » Destek, Teşvik ve Hibeler (8) » Pratik Bilgiler (1) » İş ve Sosyal Güvenlik (10)
Mükelleflerin Hakları Nelerdir ?
Mükelleflerin hakları başta Anayasamız ve Kanunlara dayanarak verilmiş haklardır. Mükellef haklarını genel ve özel haklar olmak üzere iki başlık halinde değerlendirilir.
1.Genel Haklar :
Mükelleflerin genel kanunlara dayanarak vatandaşlıktan ileri gelen haklarıdır.
Bunlar;
1.Genel Haklar :
Mükelleflerin genel kanunlara dayanarak vatandaşlıktan ileri gelen haklarıdır.
Bunlar;
| Dilekçe Hakkı ve Bilgi Edinme Hakkı | 3071 Sy. Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun. 4982 Sy. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu. 1905 Sy. Kanuna göre İhbar ikramiyesi talep etme hakkı. |
| Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı | TBMM’ye bağlı olan Kamu Denetçiliği idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler. (Anayasa Md. 73.) |
| Dava Açma Hakkı | 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu. |
| Temsil Hakkı | Vergi ile ilgili işlemlerin mükelleflerin yanı sıra, vekil ya da temsilci veya 3568 sayılı Yasada sayılı meslek mensupları tarafından da yapılabilmesi. |
| Eşit Muamele Görme Hakkı | Vergi Kanunlarında uygulama birliğinin sağlanması. |
| Mükellef Memnuniyeti | Adil, eşit ve saygılı hizmet alma hakkı. |
2. Özel Haklar (Vergi Kanunlarında Yer Alan Haklar) :
Mükelleflerin vergi kanunlarının uygulanması sırasında karşılaştıkları özel durumlar ve işlemler ile ilgili olarak sahip oldukları haklardır.
Bunlar;
Bunlar;
- Uzlaşma Hakkı
- Pişmanlık Hakkı
- Düzeltme Talebi Hakkı
- Şikayet Yolu İle Müracaat Hakkı
- Ödeme Emrine İtiraz Hakkı
- Vergi Mahremiyeti Hakkı
- Tecil-Taksitlendirme Hakkı
- Vergi İncelemesi Sırasındaki Haklar
- Cezalarda İndirim Hakkı
- Vergi Ödeme Hakkı
- Özelge Talep Hakkı
- Mahsup ve İade Talep Hakkı
Uzlaşma Hakkı:
Uzlaşma, mükelleflerin adlarına yapılan tarhiyatı ( vergi alacağının kanunda öngörülen oluşan net vergilendirilecek miktar üzerinden belirtilen oranlara göre hesaplanması işlemi ) yargıya intikal ettirmeden önce, vergi idaresi ile tahakkuk edecek vergi ve ceza hususunda anlaşmak için başvurabilecekleri idari bir çözüm yoludur.
Pişmanlık Hakkı:
Vergi Usul Kanununun 371 inci maddesinde düzenlenen “pişmanlık ve ıslah” müessesesi ile beyana dayanan vergilerde vergi kanunlarına aykırı davranışları kendiliğinden bir dilekçe ile ilgili makamlara haber veren ve belirlenen şartlarda ödeyen mükelleflere vergi kaybına bağlı suçlara ilişkin cezalardan (vergi ziyaı ve kaçakçılık) kurtulma hakkı verilmiştir.
Düzeltme Talebi Hakkı:
Mükelleflerin dava açma süresi içerisinde veya sonrasında düzeltme talebinde bulunabilme hakkıdır.
Şikayet Yolu İle Müracaat Hakkı:
Vergi Usul Kanununun 124 üncü maddesi gereğince vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunan mükellefler, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilirler. Burada da talepleri reddolunanlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu gereği; söz konusu idari eylemi Vergi Mahkemeleri nezdinde dava konusu yapabilirler.
Pişmanlık Hakkı:
Vergi Usul Kanununun 371 inci maddesinde düzenlenen “pişmanlık ve ıslah” müessesesi ile beyana dayanan vergilerde vergi kanunlarına aykırı davranışları kendiliğinden bir dilekçe ile ilgili makamlara haber veren ve belirlenen şartlarda ödeyen mükelleflere vergi kaybına bağlı suçlara ilişkin cezalardan (vergi ziyaı ve kaçakçılık) kurtulma hakkı verilmiştir.
Düzeltme Talebi Hakkı:
Mükelleflerin dava açma süresi içerisinde veya sonrasında düzeltme talebinde bulunabilme hakkıdır.
Şikayet Yolu İle Müracaat Hakkı:
Vergi Usul Kanununun 124 üncü maddesi gereğince vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunan mükellefler, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilirler. Burada da talepleri reddolunanlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu gereği; söz konusu idari eylemi Vergi Mahkemeleri nezdinde dava konusu yapabilirler.
Ödeme Emrine İtiraz Hakkı:
Ödeme emrini alan borçlu; böyle bir borcunun olmadığı, borcunu kısmen ödediği, borcun zamanaşımına uğradığı, iddiasıyla tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde vergi mahkemesinde dava açabilir.
Vergi Mahremiyeti Hakkı:
Vergi ile ilgili gizlilik kavramı, vergi uygulamasında görev alan memurların görevlerini ifa ederlerken mükelleflerin şahısları, ailevi durumları, servetleri, faaliyetleri ve faaliyet alanları, gelir durumları, meslek sırları ve benzeri durumlarıyla ilgili olarak öğrendikleri bilgilerin açıklanmaması ve kendileri ile üçüncü kişilerin kullanımına sunulmamasıdır.
Tecil-Taksitlendirme Hakkı:
Tecil amme borcunun ödeme vadesinin ertelenmesini ifade eder. Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48. maddesinde; amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut hacze tabi tutulmuş malların paraya çevrilmesi mükellefi çok zor duruma düşürecek ise amme borcunun tecil edilebilme imkanı sunulmuştur.
Vergi İncelemesi Sırasındaki Haklar:
Vergi incelemesi sürecinde mükellefin haklarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Vergi Mahremiyeti Hakkı:
Vergi ile ilgili gizlilik kavramı, vergi uygulamasında görev alan memurların görevlerini ifa ederlerken mükelleflerin şahısları, ailevi durumları, servetleri, faaliyetleri ve faaliyet alanları, gelir durumları, meslek sırları ve benzeri durumlarıyla ilgili olarak öğrendikleri bilgilerin açıklanmaması ve kendileri ile üçüncü kişilerin kullanımına sunulmamasıdır.
Tecil-Taksitlendirme Hakkı:
Tecil amme borcunun ödeme vadesinin ertelenmesini ifade eder. Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48. maddesinde; amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut hacze tabi tutulmuş malların paraya çevrilmesi mükellefi çok zor duruma düşürecek ise amme borcunun tecil edilebilme imkanı sunulmuştur.
Vergi İncelemesi Sırasındaki Haklar:
Vergi incelemesi sürecinde mükellefin haklarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Vergi İnceleme Elemanının Kimliğini Görme Hakkı
- İnceleme Konusunu ve Kapsamını Öğrenme Hakkı
- İncelemenin Mükellefin İşyerinde Yapılmasını İsteme Hakkı
- Zorunlu Sebepler Nedeniyle İncelemenin Dairede Yapılmasını İsteme Hakkı
- Defter ve Belgelerini İbraz Etmek İçin Ek Süre İsteme Hakkı
- Vergi İnceleme Raporlarının Mevzuata Uygun Olmasını İsteme Hakkı
- İşyerinde Yapılan İncelemelerde Resmi Mesai Saatleri Dışında İnceleme Yapılmamasını İsteme Hakkı
- İncelemenin İşyerinin Faaliyetini Engellememesini İsteme Hakkı
- İncelemenin Her Safhasında Bilgi Alabilme Hakkı
- İhtiyati Haciz Sebebine İtiraz Edebilme Hakkı
- Fiili Envanterin Yapılmasının Gerektirdiği Giderlerin Kendisine Ödenmesini İsteme Hakkı
- El Konulmuş Defter ve Vesikalardan Faydalanma Hakkı
- Arama Kararının Gösterilmesini İsteme Hakkı
- Hakkında Yapılan İhbarın Doğru Çıkmaması Sonucunda Muhbirin Adını İsteme Hakkı
- Süresi Gelen Beyannamelerini Verebilmek İçin Muhafaza Altındaki Defter ve Belgelerini İsteme Hakkı
- İnceleme Sırasında Müşavir ve/veya Avukat Bulundurma Hakkı
- İncelemenin Kanunda Belirtilen Sürelerde Bitirilmesini İsteme Hakkı
- Vergi İnceleme Tutanaklarına İtiraz ve Görüşlerinin Yazılmasını İsteme Hakkı
- Kayıtların İşlenmesi İçin Ek Süre İsteme Hakkı
- Kayıtlarını Yeniden Tasdik Ettireceği Bir Deftere veya İade Edilen Defterine İşleme Hakkı
- Vergi İncelemesinin Bittiğine İlişkin Resmi Bir Yazıyı İsteme Hakkı
- Vergi Mahremiyetine Uyulmasını İsteme Hakkı
- Tutanaktan Bir Nüsha Alma Hakkı
- Mükellefin Rapor Değerlendirme Komisyonunca Dinlenmesi
- Uzlaşma Hakkı
- Dava Açma Hakkı
Cezalarda İndirim Hakkı:
İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi, vergi farkı ve vergi cezalarını, ihbarnamenin tebliğinden itibaren 30 gün içinde bağlı olunan vergi dairesine başvurularak vadesinde veya teminat gösterilerek vadenin bitmesinden itibaren 3 ay içinde ödeneceğinin bildirilmesi halinde;
- Vergi Ziyaı cezalarının birinci defada 1/2’si, sonra kesilenlerde 1/3’ü,
- Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının 1/3’ü indirilir.
Özelge Talep Hakkı:
Vergi mükelleflerinin, kendi vergi durumlarıyla ilgili ve vergi uygulamaları sırasında açık olmayan ve tereddüde düştükleri konular hakkında Maliye Bakanlığı’ndan veya yetkili kıldığı makamlardan bilgi alma hakkı Vergi Usul Kanununda düzenlenmiştir. Buna göre, yetkili makamlar kendilerinden yazı ile istenecek açıklamaları en kısa zamanda yazı (özelge veya diğer bir deyişle mukteza) veya sirküler ile yanıtlamak zorundadır.
Mahsup ve İade Talep Hakkı:
Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi, tutarına bakılmaksızın ve inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir.
Nakden iade taleplerinin dilekçe ile yapılması şarttır. Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın 10.000 TL’yi geçmemesi halinde iade talebi, yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte, Gelir Vergisi Kanununun 252 Seri No.lu Genel Tebliğinde gelir veya kazanç türüne göre ayrı ayrı belirtilmiş belgelerin dilekçeye eklenmesi koşuluyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir.
Nakden yapılacak iade taleplerinin 10.000 TL’yi aşması halinde, 10.000 TL’yi aşan tutarın
100.000 TL’ye kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca veya vergi inceleme raporuna göre iade edilir. Teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin iade yapılır.
Nakden iade taleplerinin dilekçe ile yapılması şarttır. Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın 10.000 TL’yi geçmemesi halinde iade talebi, yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin tablo ile birlikte, Gelir Vergisi Kanununun 252 Seri No.lu Genel Tebliğinde gelir veya kazanç türüne göre ayrı ayrı belirtilmiş belgelerin dilekçeye eklenmesi koşuluyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir.
Nakden yapılacak iade taleplerinin 10.000 TL’yi aşması halinde, 10.000 TL’yi aşan tutarın
100.000 TL’ye kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca veya vergi inceleme raporuna göre iade edilir. Teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin iade yapılır.